Sınai Mülkiyet Haklarında Vergi İstisnası (KVK 5/B)

​Türkiye’de inovasyon, Ar-Ge, yazılım ve teknoloji geliştirme faaliyetleri son yıllarda büyük bir ivme kazanmıştır. Bu gelişim, beraberinde fikri mülkiyet haklarının önemini artırmış ve yaratılan buluşların ekonomik olarak korunması ihtiyacını doğurmuştur. İşte bu noktada devreye giren en önemli vergi teşviklerinden biri, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/B maddesi kapsamında düzenlenen Sınai Mülkiyet Haklarında Vergi İstisnasıdır. Bu istisna, patentli veya faydalı model belgeli buluşlardan elde edilen gelirlerde %50 vergi avantajı sağlayarak Türkiye’de inovasyon ekosisteminin gelişmesine büyük katkı sunmaktadır.

SINAİ MÜLKİYET HAKLARINDA VERGİ İSTİSNASI NEDİR?

Sınai Mülkiyet Haklarında Vergi İstisnası, Türkiye’de yapılan Ar-Ge ve yenilik çalışmaları sonucunda ortaya çıkan, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenen patent veya faydalı model belgeli buluşlardan elde edilen kazançların %50’sinin vergi dışı tutulmasıdır. İstisna kapsamında elde edilen gelirler; lisans, satış, devir, üretim sürecinde kullanım ve tazminat gelirlerini kapsar.

HANGİ GELİRLER İSTİSNA KAPSAMINDADIR?

1. Lisanslama Gelirleri:

Patent veya faydalı modelin üçüncü kişilere lisanslanması sonucu elde edilen tüm kazançlar.

2. Devir ve Satış Gelirleri:

Buluşun tamamen satılması veya devredilmesinden kaynaklanan gelirler.

3. Seri Üretim ve Satış Gelirleri:

Patentli ürünün Türkiye’de üretilip pazarlanması sonucu elde edilen kazançlar.

4. Üretim Sürecinde Kullanım Gelirleri:

Buluşun ürün haline gelmeden üretim sürecinde kullanılmasıyla elde edilen kazancın buluşa atfedilen kısmı.

5. Tazminat Gelirleri:

Patent hakkının ihlal edilmesi sonucu mahkemeler aracılığıyla alınan tazminatlar.

İSTİSNADAN KİMLER YARARLANABİLİR?

• Teknoloji şirketleri

• Yazılım firmaları

• Start-up’lar

• Ar-Ge merkezleri

• Üniversite spin-off şirketleri

• Bireysel buluş sahipleri

• Gelir vergisi mükellefleri

Kısacası, patentli veya faydalı model koruması altında bir buluşa sahip olan ve bu buluştan gelir elde eden herkes istisnadan yararlanabilir.

İSTİSNA ŞARTLARI

1. Ar-Ge Faaliyetleri Türkiye’de Gerçekleştirilmiş Olmalıdır.

Buluşun geliştirilme sürecinin Türkiye’de yapılmış olması zorunludur.

2. Patent veya Faydalı Model Belgesi Alınmalıdır.

Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından verilen incelemeli patent veya olumlu araştırma raporlu faydalı model belgesi gereklidir.

3. Hak Sahibi veya Münhasır Lisans Sahibi Olunmalıdır.

İstisna yalnızca buluşun sahibi veya tekel niteliğinde lisans sahibi tarafından kullanılabilir.

4. Koruma Süresi Devam Etmelidir.

Patent veya faydalı modelin koruma süresi sona erdiğinde istisna da sona erer.

5. Aynı Kazanç İçin Birden Fazla Teşvik Kullanılamaz.

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri istisnası gibi teşviklerle aynı anda uygulanamaz.

VERGİ İSTİSNASI ORANI VE SÜRESİ

• Vergi istisnası oranı: %50

• Süre: Buluşun koruma süresi boyunca geçerli

• Mükellefler: Kurumlar ve gelir vergisi mükellefleri

Patent veya faydalı model belgesinin alındığı tarihten itibaren uygulanır.

UYGULAMA VE BEYAN SÜRECİ

1. Kazançların Ayrıştırılması:

Buluşun sağladığı gelirlerin ayrı bir şekilde muhasebeleştirilmesi gerekir.

2. Beyannamenin Doldurulması:

Kurumlar veya gelir vergisi beyannamesinde “Sınai Mülkiyet Haklarında Vergi İstisnası (5/B)” satırı doldurulmalıdır.

3. Belgelerin Saklanması:

Patent belgeleri, araştırma raporları ve hesaplamalar gerektiğinde ibraz edilmek üzere muhafaza edilmelidir.

ŞİRKETLERE SAĞLADIĞI AVANTAJLAR

• Vergi yükünü %50 azaltır.

• Ar-Ge ve inovasyonu teşvik eder.

• Patentli ürünlerin ticarileşmesini kolaylaştırır.

• Uluslararası rekabet gücünü artırır.

• Startuplar için büyük mali avantaj sunar.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

• Yurt dışında geliştirilen buluşlar kapsam dışıdır.

• Patent süresi bittiyse istisna uygulanmaz.

• Üretimde kullanım halinde kazancın buluşa atfedilen kısmının doğru hesaplanması gerekir.

• Aynı gelir iki teşvikten yararlanamaz.

SONUÇ

2025 yılı itibarıyla Sınai Mülkiyet Haklarında Vergi İstisnası, Türkiye’nin en etkili inovasyon teşviklerinden biri olmayı sürdürmektedir. Patentli veya faydalı model belgeli buluşlardan elde edilen gelirlerde sağlanan %50 vergi avantajı, hem maliyetleri düşürmekte hem de işletmelerin rekabet gücünü artırmaktadır. Ar-Ge ve yenilik odaklı faaliyet gösteren tüm birey ve kurumların bu istisnayı değerlendirmesi büyük önem taşımaktadır.